Geschiedenis

Jong, gedreven en altijd aan de top sinds 24 oktober 1970

Algemene geschiedenis

Vroeger, lang geleden, kende Utrecht vier studentenroeiverenigingen, elk een subvereniging van een van de vier grote verenigingen. De Batavier was verbonden Unitas, zoals Charon onderdeel was van Veritas, Triton van het USC en Opopoi van het UVSV. De laatste twee mogen in dit verhaal direct vergeten worden, de eerste twee zijn van groot historisch belang.
De loodsen van Charon en Batavier lagen vlak achter elkaar aan de Zeehaenkade, schuin tegenover de plek waar onze huidige loods (anno 2008) te vinden. Vreemd genoeg spraken de leden van beide verenigingen elkaar haast nooit. Toch ontstond rond 1968 bij beide verenigingen behoefte aan een nieuwe impuls. De loodsen waren brak, de verenigingen niet heel groot, de gemeente drong aan op fusie en bovendien was er een verlangen naar een meer professionele vereniging. Professioneel in die zin, dat er hard geroeid zou worden.
Zo ontstond na lange gesprekken, eindeloze vergaderingen en een reeks fusiecommissies een nieuwe vereniging. Op 24 oktober 1970 was het zover: Orca’s eerste Dies. Nog steeds denken we elk jaar terug aan deze heugelijke gebeurtenis, door het lopen van de Bokma-Berenburgrace en de Biesondere Eetavond. De smeuige details worden je verteld door Gert Verhoef, Orca eerste voorzitter, afkomstig van De Batavier:
Wist je dat…
… Orca in 1970 is geboren?
… Gert Verhoef Orca’s eerste voorzitter was?
… zijn titel eigenlijk Praeses was?
… Gert eerst licht heeft geroeid bij Batavier?
… Charon en Batavier eigenlijk nooit met elkaar praatten?
… de eerste Orcanen elkaar dus helemaal niet zo goed kenden?
… dit meer dan goed gekomen is?
… de loods vroeger aan de overkant van het kanaal stond?
… er vroeger geen vlot was om aan te leggen?
… je de boot dus ongeveer vier meter moest laten zakken in het water?
… Tritonezen niet bij ons durfden aan te leggen?
… ALV’s in 1970 nog op het IBB werden gehouden?
… hier meestal heel veel werd gedronken?
… dat op zo’n ALV Orca’s naam is ontstaan?

Gedetailleerde geschiedenis

In chronologische volgorde wordt de geschiedenis van Orca zo gedetailleerd mogelijk uiteengezet:

1. Ontstaansgeschiedenis
2. De beginjaren: Eerste EK-goud, de lichte Zilvervloot van Orca en de eerste Varsity
3. De jaren ’80: 5 Orcadames naar de Olympische Spelen en de oprichting van het Steunfonds
4. De jaren ’90: Goud voor Elien, professionalisering en zware talenten
5. De jaren ’00: Marieke en Elien zilver; Geert, Sjoerd, Claudia en Inge naar London
6. Toekomst: goud in Rio, nieuwe loods?
7. De helden van Orca

1. Ontstaansgeschiedenis

De Algemene Utrechtse Studenten Roeivereniging Orca is opgericht in 1970. De twee verenigingen Charon (subvereniging van Veritas) en de Batavier (subvereniging Unitas) fuseerden op 24 oktober van dat jaar. Beide verenigingen hadden een botenloods aan de Zeehaenkade (schuin tegenover de huidige loods). In de laatste jaren voor de fusie werd er geregeld met elkaar gecombineerd. Om samen op weg te gaan naar de top van het nationale en internationale roeien, werd er besloten te fuseren.
Tijdens een speciale algemene leden vergadering werd de Batavier opgeheven. De ex-Batavieren werden opgenomen door Charon, dat haar naam veranderde in: Orca. In het eerste Blik op Roeien licht Hans Koridon, de bedenker van de naam Orca, de keuze toe: “Een uitgangspunt was min of meer dat de nieuwe naam met een ‘O’ moest beginnen, gezien het feit, dat vele mensen met een cirkel op hun hemd wilden lopen. Bovendien moest het een korte, krachtige naam zijn en als het enigszins mogelijk was moest er ook iets waterigs in zitten. (…) Vanzelfsprekend kom je dan op de naam Orca.” Vanwege deze drie redenen voor de naam Orca, dienen bootnamen ook drie betekenissen te hebben.

2. De beginjaren

Eerste EK-goud, de lichte Zilvervloot van Orca en de eerste Varsity
De nieuwe Utrechtse vereniging kende een enthousiast begin van haar bestaan. Honderden nieuwe leden kwamen hun studentenleven verrijken met een lidmaatschap bij Orca. Waar in de eerste jaren van Orca alleen aan wedstrijdroeien werd gedaan, kwam het competitieroeien op gang vanaf 1972. De focus van Orca lag echter op het wedstrijdroeien. Al na drie jaar werd de eerste gouden plak op het EK gewonnen door Orca door Hette Borrias. Gecoacht door Chris van Winden (winnaar van het eerste blik voor Orca, tevens erelid) was deze skiffeuse zeer succesvol. Zij gaat de geschiedenisboeken in als eerste Orcaan die deelneemt aan de Olympische Spelen (1976). Daarna won zij brons op het WK van 1979 in Bled en sloot zij haar prachtige carrière af met vele blikken.
Helaas kende Orca ook tegenslagen in de eerste jaren. In 1974 brandden de toenmalige kantine en loods af, gelukkig zonder enige beschadiging aan de vloot. Er werd snel een nieuwe tijdelijke loods uit de grond gestampt tot de verhuizing van 1978 naar de nieuwe loods aan de Verlengde Hoogravenseweg. Samen met Viking en Triton deelde Orca de nieuwe botenloods en met Triton zelfs één kantine.
De lichte mannen van Orca kenden veel succes in de eerste jaren. “Orca’s Zilvervloot” werden zij ook wel genoemd. Tijdens het EK van 1973, waar licht roeien nog een demonstratiewedstrijd was, werd het eerste zilver binnengehaald. Een jaar later in Luzern was daar de eerste WK medaille voor Orca: samen met twee Tritonezen werd zilver behaald. Paul Paulssen en Peter van Berkel groeiden in enkele jaren uit tot de grootste blikkentikkers van Orca. Zij zetten de traditie van zilver voort op de WK van 1978 en van 1979 en behaalden samen vele (inter)nationale blikken.
Het zware roeien kwam bij de mannen pas laat op gang, zeker niet zonder mooie resultaten. De Varsity van 1980 stond in het teken van het eeuwfeest van Triton, waar het pas tien jaar oude Orca brutaal aan het langste eind trok. Als eerste niet-corporale vereniging, won Orca voor het eerst deze wedstrijd in de ‘klotsbak’ van het Amsterdam Rijnkanaal. De boot waarin werd gewonnen (de Parbleu), kreeg later een passende toevoeging: ‘wat een knor’. De Varsity was een prooi voor Orca, maar de eerste zware roeier moest nog wel naar een WK.

3. De jaren ’80

5 Orcadames naar de Olympische Spelen en de oprichting van het Steunfonds
Na het tweede lustrum ging Orca verder waar het de eerste tien jaar mee bezig was: winnen! Paul Paulssen en Peter van Berkel voegden weer een zilveren medaille toe aan hun imposante palmares / lijst met overwinningen. Eerstgenoemde won samen met Han Abelsma, Steven van Groningen en Richard Helsloot (Nereus) de honderdste Varsity (1983). Vooral Han Abelsma groeide uit tot een onmisbare kracht voor Orca. Hij won vele (inter)nationale blikken en begeleidde een complete dames viermet naar de Olympische Spelen van Los Angeles (1984).
De dames van Orca deden totaal niet onder voor het zware (en lichte) geweld van de mannen. Een complete Orca viermet, bestaande uit Annemarie Quist, Wiljon Vaandrager, Catalien Neelissen, Marieke Drogenbroek en stuurvrouw Marty Neelissen onder leiding van Han Abelsma, werd uitgezonden naar de Olympische Spelen van 1984. Op hun eigen nummer waren ze helaas niet succesvol, maar in een combinatie met vier andere Nederlandse vrouwen wel. Ze wonnen brons in de acht en de eerste Olympische medailles voor Orca waren binnen.
Opmerkelijk is dat er in deze periode geen goede boot was voor de dames. Waar de mannen vier wel een nieuwe boot kreeg, maar niet eens de Olympische Spelen haalde, roeide de damesvier in een relatief oude boot. Er kon een boot worden gekocht voor het luttele bedrag van 3000 gulden, maar Orca beschikte niet over de financiële middelen om een boot te kopen. Wim van Dijk (erelid, overleden in 2007) besloot om deze boot uit eigen zak te betalen voor de dames van Orca. Als reactie hierop werd door Marius Buiting (erelid) het Steunfonds Orca opgericht. In eerste instantie om Wim van Dijk terug te betalen en in tweede instantie om geld te hebben om de (sub)toppers van Orca financieel te kunnen steunen.

4. De jaren ’90

Goud voor Elien, professionalisering en zware talenten
Lichte roeiers zetten hun succes voort op Orca. Pim Laken schaarde zich aan de top van de blikkenlijst door 57 blikken te behalen en won een bronzen plak op het WK in Tasmanië (1990). De zware mannen waren enorm in opkomst eind jaren ’90. Met de komst van Paul Broekhuizen werden er zware talenten aan de lopende band gekweekt. Peter van de Noort, Joeri van Leeuwen, Geert Cirkel en Merijn van Ooijen (stuurman) kwamen in 1997 bij de bond. Aangevuld met Bas Diepenbroek wonnen zij de achtereenvolgens de Varsity van 1999 en 2000.
Ook de dames van Orca zetten hun succes voort. In 1992 ging José de Groot als enige Orcaan naar de Olympische Spelen van Barcelona. Na een teleurstellend verlopen Spelen (11de plek) vervolgde zij haar roeicarrière met vele blikken voor Orca. Een nieuw talent was alweer doorgestoomd naar de nationale bond: Elien Meijer. In Indianapolis (VS) werd de zoektocht naar goud op WK’s doorgezet en met succes: Elien won in de vierzonder als eerste Orcaan goud op een WK. Dichter bij huis (Finland, 1995) wonnen twee andere talentvolle Orca dames, Marieke Westerhof en Meike van Driel, een bronzen plak op het WK. Een jaar later reisden de drie Orca dames af naar de Olympische Spelen van 1996 in Atlanta. Elien behaalde een achtste plek in de tweezonder, Meike een zesde plek in de dubbelvier en Marieke een zesde plek in de acht. Vier jaar later behaalden Elien en Marieke meer succes…
Om zoveel toproeiers voort te kunnen brengen en te faciliteren is veel geld nodig. En daarom werd de structuur van Orca steeds professioneler, te beginnen met een businessclub. Het idee leefde al enkele jaren binnen de vereniging en in 1999 richtte Jochum van Krimpen (erelid) de Businessclub Orca op. Een groep bedrijven die direct bijdraagt aan het toproeien van Orca. Als hoofdsponsor werd IBM aangetrokken. En de eerste betaalde coach van Orca, de zogenaamde profcoach, werd ingehuurd. Direct in 2000 werden er schitterende resultaten bereikt.

5. De jaren ’00

Marieke en Elien zilver; Geert; Sjoerd, Claudia en Inge naar London
Het jaar 2000 is tot nu toe het meest succesvolle jaar voor de slechts dertig jaar oude vereniging Orca. Voor het tweede jaar op rij werd de Varsity gewonnen (in dezelfde opstelling als het jaar ervoor) en gingen er zes Orcanen naar de Olympische Spelen van Sydney. Annemieke Eigelaar was reserve. De mannenacht met Geert, Peter en Merijn (stuurman) werd achtste. Bij de dames ging het een stuk voorspoediger: Elien en Marieke behaalden in de acht, gecoacht door René Mijnders, een zilveren medaille!
Een mooi begin van een nieuw decennium! Geert ging succesvol verder en won en passant zijn derde Varsity samen met Roy van Kessel, Bert Westerveld en Sjoerd Hamburger (2004). Hij vormde samen met drie andere Nederlanders een zeer succesvolle Holland Vier waar hij in 2007 het World Cup klassement, twee bronzen en één zilveren WK medaille mee won. Hij sloot zijn imposante carrière af met een achtste plek op de Olympische Spelen van Peking in 2008.
Een ander zwaar toptalent werd in 2001 lid van Orca: Sjoerd Hamburger. Binnen vijf jaar won hij goud op het WK onder 23 in de skiff. Sjoerd bleef doortrainen in de skiff en met succes: hij werd uitgezonden naar de Olympische Spelen van Peking. In een zwaar veld werd hij verdienstelijk 13e. Vervolgens verruilde hij de Nederlandse wateren voor de wateren van het Engelse Oxford. Met de Dark blues van Oxford won hij als tweede Nederlander ooit de befaamde BoatRace. (Een jaar later was hij overigens de eerste Nederlandse president van de Oxford boot). Na de Olympische Spelen van Peking werd Sjoerd vaste klant van de Holland Acht en roeide hij bij de Olympische Spelen van London naar een knappe vijfde plek op enkele tienden van het podium.
Het lichte geweld in dit decennium kwam onder andere van Rutger Bruil en Stijn Verwey. Samen waren zij goed voor vele blikken voor Orca en behaalden zij een prachtige bronzen plak op het WK. Pieter Bottema ziet zichzelf vereeuwigd op Orca doormiddel van een gouden riem boven de bar. Tijdens het WK van München in 2007 won hij in de lichte acht de eerste gouden medaille voor lichte roeiers.

Een andere opmerkelijke gebeurtenis in de geschiedenis van Orca is de eerstejaarsploeg Dames 2008. Ze wonnen voor het eerst in de geschiedenis van Orca het eerstejaarsklassement. Ze wonnen in dat jaar trouwens praktisch elke wedstrijd waar ze aan de start verschenen. Ze sloten het jaar af door Nederlands kampioen te worden in de acht. Uit deze acht komen onder andere Claudia Belderbos en Inge Janssen. Vier jaar later waren beide dames bij de Olympische Spelen van London aanwezig. Inge roeide in de dubbeltwee naar een verdienstelijke achtste plek. Claudia won in de vrouwen acht een prachtige bronzen plak! Van beide dames kunnen we de komende jaren nog veel verwachten. Door aanvulling van nog meer talenten uit onder andere Dames 2010, heeft Orca op het moment de sterkste damessectie van Nederland. Zeven dames van Orca behoren tegenwoordig tot de nationale selectie van de KNRB.

6. Toekomst

Goud in Rio, nieuwe loods?
Eind jaren ‘00 werd een meerjaren beleidsplan geschreven waar het fundament wordt gelegd om als Orca hofleverancier te worden van de bond. Met uiteindelijk het doel: goud bij de Olympische Spelen van Rio (2016). De eerste vijf jaren van dit meerjarenplan staan in teken van de eerstejaarsfocus. Er wordt ten doel gesteld dat alle eerstejaarsploegen (van wedstrijdploeg tot C4) top-3 varen in hun specifieke bokaal of klassement. Dames 2010 won het eerstejaarsklassement, evenals Licht 2012. De rest van de eerstejaarsploegen eindigden steeds hoger (onder andere twee maal achter elkaar een tweede plek bij de NOOC).
De talenten blijven binnenstromen en meer en meer Orcanen roeien bij de bond; dat eerste Olympische goud is binnen handbereik! Over tien jaar roeien we waarschijnlijk nog op het Merwedekanaal, maar verblijven we in een andere of vernieuwde loods. En misschien is er dan in de buurt van Utrecht een wedstrijdbaan verschenen waar de toppers van Orca zich nog beter kunnen ontwikkelen.

7. De helden van Orca

Orca heeft in haar korte bestaan een flink aantal helden voortgebracht. Hieronder staan de roeiers, stuurtjes en coaches. De meesten zijn in het verhaal hierboven ook vermeld:
Roeiers en stuurtjes:

• Hette Borrias: eerste gouden medaille internationaal toernooi (EK ’73), eerste Orcaan naar OS (Montreal, 1976)
• Paul Paulssen & Peter van Berkel: lichte helden, veel blikken, drie zilveren WK medailles.
• Wiljon Vaandrager, Catalien Neelissen, Annemarie Quist, Marieke van Drogenbroek en Marty Laurijssen: eerste Olympische medaille (1984, brons)
• Pim Laken: aanvoerder van de blikkenlijst voor lichten, brons WK
• José de Groot: veel blikken, als enige Orcaan op OS van 1992.
• Elien Meijer: goud WK, zilver OS, meeste blikken.
• Marieke Westerhof: brons WK, zilver OS, veel blikken, ging na haar roeicarrière coachen, lange tijd bestuurslid geweest van het Steunfonds.
• Meike van Driel: brons WK, deelname OS (1996).
• Peter van de Noort; Joeri van Leeuwen, Bas Diepenbroek en Merijn van Ooijen: zware helden, twee maal de Varsity en deelname OS 1996 (met uitzondering van Bas Diepenbroek)
• Geert Cirkel: zware held, veel blikken, World cup klassement 2007, twee maal naar de OS (2000 en 2008), coachen, drie maal Varsity.
• Sjoerd Hamburger: zware held, WK <23, twee maal OS, BoatRace, Varsity
• Pieter Bottema: Goud WK 2007
• Rutger Bruil en Stijn Verwey: respectievelijk twee maal brons (Rutger) en eenmaal brons (Stijn) op een WK
• Claudia Belderbos: sinds Dames 2008 een echte topper van Orca, met als hoogtepunt een bronzen medaille op de OS van 2012
• Inge Janssen: evenals Claudia lid van Dames 2008 en sindsdien vele blikken, behoort bij de nationale selectie van de KNRB, deelname aan de OS van 2012 (8e plek) en zilver op de OS van 2016 in de dubbelvier. In 2017 werd Inge wereldkampioen in de damesdubbelvier op de WK in Sarasota, Florida.

Coaches:

• René Mijnders: bondscoach bij de KNRB, behaalde onder andere succes in 1996 met de Holland Acht (goud) en in 2000 met de dames acht van Elien en Marieke.
• Han Abelsma: coach van de dames vier met die werd brons behaalde op de OS van 1984.
• Paul Broekhuizen en Els Stronks: samen het zware roeien ‘opgezet’ op Orca, coachten onder andere Sjoerd
• Edwin Zijp: jarenlang coach van vele wedstrijdploegen, aanvoerder van de blikkenlijst voor coaches.
• Kees Verduin: coach Pim Laken
• Boudewijn van Opstal: succesvolle coach, onder andere coach van Dames 2008 en Dames 2010 en bondscoach van Indonesië in 2016.
• Chris van Winden: succesvolle eerstejaarscoach en coach van Hette Borrias.